We horen het u al denken: structurerings en wat? CAVA frist uw geheugen op!
Op 21 juni 2002 stemde het parlement de wet die ervoor zorgde dat de Instellingen Morele Dienstverlening opgericht en gefinancierd werden. De basis dus waarop de huizenvandeMens – toen nog Centra Morele Dienstverlening – structureel geïnstalleerd konden worden en voorzien van personeel. Intussen is deMens.nu uitgegroeid tot een organisatie met meer dan 160 personeelsleden en 32 huizenvandeMens, maar dat was ooit anders. Op deze pagina spijkeren we uw kennis van de geschiedenis van de vrijzinnige gemeenschap in Nederlandstalig België even kort bij aan de hand van vijf mijlpalen.
1971
Negen vrijzinnige verenigingen richten samen de Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) op, om met één stem te kunnen spreken. Vanaf 1972 vormt UVV samen met het Franstalige CAL (Centre d’Action Laïque) de Centrale Vrijzinnige Raad, als vertegenwoordigend orgaan voor de vrijzinnigheid in relatie tot de overheid.1 Naast de negen stichtende leden treden in de volgende tien jaar nog een kleine twintig lidverenigingen toe.
1981
Na jarenlang gelobby voor een grondwettelijke erkenning van de vrijzinnigheid als levensbeschouwing (op gelijke voet met de erkende religies), komt er een eerste doorbraak: er komt een jaarlijkse subsidie aan de CVR (het geheel van UVV en CAL), waarmee UVV allereerst besluit morele consulenten in dienst te nemen en een aantal Centra Morele Dienstverlening te openen – een prioriteit die niet door alle lidverenigingen begrepen wordt…
1993
De grondwettelijke erkenning komt er uiteindelijk in 1993. Er is evenwel bijkomend wetgevend werk nodig om ook de structurele overheidsfinanciering uit te werken, die bij de erkenning hoort. Net zoals religies ‘bedienaars van de erediensten’ kunnen aanstellen op kosten van het ministerie van Justitie, wil ook de vrijzinnige gemeenschap haar moreel consulenten een vergelijkbaar loon geven en zo haar diensten beschikbaar stellen voor de hele bevolking.
2002
De wet die de financiële en materiële infrastructuur voor de niet-confessionele gemeenschap moet regelen, wordt uiteindelijk, na een lange voorbereiding en intensieve onderhandelingen, gestemd op 21 juni 2002 – toevallig of niet? – op Wereldhumanismedag!2
2011
Om het lijstje af te maken is er nog 2011 als mijlpaal. Het is op dat moment dat de Centra Morele Dienstverlening huizenvandeMens worden. De Unie Vrijzinnige Verenigingen krijgt in dezelfde beweging ook de roepnaam deMens.nu en de morele consulenten worden vrijzinnig humanistische consulenten.3
Lees meer
- In 2021-2022 onderzoekt CAVA meer in detail hoe de verhouding tussen UVV en haar lidverenigingen evolueerde: 50 jaar UVV/deMens.nu.
- Over het naoorlogse vrijzinnig humanisme in Vlaanderen en Brussel publiceerde CAVA in 2017 de onderzoeksbundel Op zoek, die een goede inleiding vormt tot de bestaande literatuur.
- In 2002 publiceerde de Unie een uitgebreid themanummer van UVV Info, volledig gewijd aan de wet. UVV Info, jg. 19, 2002, extra.
- Via onze catalogus kan je archieven, publicaties en foto’s opzoeken uit onze collectie. Raadplegen kan in de leeszaal.
- We houden een bibliografie bij van publicaties met betrekking tot het vrijzinnig humanisme, de Vrije Universiteit Brussel en het Brusselse studentenleven.
- CAVA bereidt een digitalisering voor van een reeks Nederlandstalige vrijzinnige tijdschriften, waarin regelmatig gedebatteerd werd over de weg die de georganiseerde vrijzinnigheid diende te nemen en de pro’s en contra’s van het streven naar grondwettelijke erkenning.
Voetnoten
- Voluit heet deze raad ‘Centrale Vrijzinnige Raad der niet-confessionele levensbeschouwelijke Gemeenschappen van België - Conseil central des communautés philosophiques non confessionnelles’.↥
- De wet van 21 juni 2002 heet voluit ‘Wet betreffende de Centrale Raad der niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen van België, de afgevaardigden en de instellingen belast met het beheer van de materiële en financiële belangen van de erkende niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen’. De wet werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 22 oktober 2002 (Numac 2002009711, online te raadplegen via https://www.ejustice.just.fgov.be/doc/rech_n.htm).↥
- Zie ook de huidige structuur en invulling van deMens.nu: https://demens.nu/unie-vrijzinnige-verenigingen/structuur-en-geschiedenis/ (geraadpleegd op 17/06/2022). ↥