Onderzoek
Vrijzinnigheid en zorg
CAVA verzamelt de archieven van heel wat vrijzinnige organisaties en personen. Een aantal daarvan heeft ook banden met de VUB, een belangrijke speler in de vrijzinnige erfgoedgemeenschap. Behalve archieven heeft CAVA een eigen kleine bibliotheek met basiswerken over vrijzinnigheid in ons land, Europa en de VS en een reeks vrijzinnige tijdschriften. Onze collectie- en onderzoeksmedewerkers zijn een eerste aanspreekpunt voor al wie haar of zijn kennis wil verdiepen in thema’s als de scheiding van Kerk en Staat, de ontwikkeling van georganiseerde vrijzinnigheid in al zijn verscheidenheid, de standpunten die niet-gelovigen innamen in ethische vraagstukken, …
Een van onze actuele onderzoekslijnen wil de hele waaier aan vrijzinnige ‘zorg’ beschrijven. Het gaat hierbij om de zogenaamde morele dienstverlening, die met subsidie van de overheid sinds 1981 professioneel wordt georganiseerd, maar ook de specifieke medische en bio-ethische expertise die aan het Universitair Ziekenhuis, dat in 2025 een halve eeuw zal bestaan, en dat in verschillende onderzoeksgroepen van de VUB vorm kreeg.
Ook deze veelheid aan zorginitiatieven van pleegzorg, tot morele consulten in gevangenissen, ziekenhuizen, het leger en voor het brede publiek alsook de vrijzinnige georganiseerde steun bij fertiliteits- en levenseindeproblemen vallen hieronder. De standpunten die vrijzinnigen innamen rond abortus, euthanasie, maar ook in de welzijnssector gaven blijk van een nood aan pluralisme, de erkenning van patiëntenrechten en van fundamentele zelfbeschikking wanneer het gaat om het eigen leven en het eigen lichaam. CAVA tracht al deze vormen van vrijzinnige zorg te beschrijven en hun samenhang en eigenheid te duiden. Ook hier zijn de nagelaten geschriften van talloze pioniers en lokale initiatieven een getuigenis van meer dan 50 jaar emancipatieve strijd in Vlaanderen en Brussel.
Concreet werken we aan onderzoek rond de twee Stichtingen voor Morele Bijstand die zowel in aan de gevangen als aan de ziekenhuispatiënten die niet gelovig waren, hulp trachten te bieden. Hoe deze vrijwilligers hun plaats moesten verwerven, hoe zij hun rol als een nieuwe aconfessionele speler in het zorglandschap zagen en hoe zij in de (lokale) praktijk hun samenwerking met de professionele krachten van het UVV zagen, zijn vragen die via de collectie van CAVA in een reeks kleinere onderzoeken een antwoord zullen kunnen krijgen.
CAVA deed hier in het verleden al een aantal voorzetten toe, die inspiratie kunnen bieden voor onderzoekers of studenten:
- Interviews met ‘pioniers van de vrijzinnig-humanistische zorg’
- Artikel over ‘morele dienstverlening’ in de bundel Op zoek (2017)
- Een webtentoonstelling over de geschiedenis van de vrijzinnig-humanistische zorg
Is je nieuwsgierigheid geprikkeld? Wil je meer weten? Neem dan zeker contact op of maak een afspraak voor in de leeszaal, waar je eventueel een paar boeken of tijdschriften kan doorbladeren.