Immaterieel erfgoed, wat is dat?

Cultureel erfgoed is de culturele erfenis uit het verleden, waar mensen vandaag waarde aan hechten en wat ze willen doorgeven aan toekomstige generaties.

Kunstwerken, monumenten en archieven zijn alom bekend als erfgoed. Ze zijn roerend of onroerend en dus tastbaar. Immaterieel erfgoed is veel minder bekend. Het bestaat uit praktijken, representaties, uitdrukkingen, kennis en vaardigheden. Dat zit in mensen zelf, in hun denken en doen en is niet tastbaar.
 
Immaterieel erfgoed kan heel interessante en plezante vormen aannemen: feesten, stoeten, rituelen, dansen, eet- en drinkcultuur, praktijken die verband houden met de natuur, spelen van spelletjes, vertellen van verhalen, zingen van liederen, gebruiken van bepaalde uitdrukkingen... Maar ook ambachtskennis en -kunde, bijvoorbeeld het bouwen van muziekinstrumenten, is immaterieel erfgoed.

Immaterieel cultureel erfgoed kan wel evolueren. Als de tijden veranderen, evolueren mensen en wijzigen de praktijken. Het immaterieel erfgoed past zich aan aan de tijdsgeest.  

Het lentefeest is een mooi voorbeeld van immaterieel cultureel erfgoed. Het is niet zomaar een feest; het is cultuurgebonden en heeft een belangrijke betekenis voor de vrijdenkende gemeenschap. Mensen hechten er veel waarde aan en ze doen er alles aan om ervoor te zorgen dat het elk jaar gevierd wordt. Het feest evolueert ook. Zo werden de ‘traditionele’ lentefeesten omwille van corona vervangen door het digitale ‘Feest in je kot’.

Wist je dat…

• Je op de website van de Werkplaats immaterieel erfgoed heel wat algemene informatie rond immaterieel erfgoed kan vinden?
• Er naast de werelderfgoedlijst van UNESCO — waarop onder meer de belforten staan ingeschreven — ook een internationale lijst bestaat waarop immaterieel-erfgoedpraktijken worden opgenomen (Representative List of Intangible Cultural Heritage)?
• Er lijsten met praktijken van immaterieel erfgoed in Vlaanderen en Brussel opgesteld worden? Op de Brusselse lijst staat onder meer de Sint-Verhaegenviering. Het ingediende dossier over St. V is hier inkijkbaar.
• Je een eigen immaterieel-erfgoedpraktijk online kan registreren en dus ook reeds geregistreerde praktijken in Vlaanderen kan doorbladeren?
• De conventie van UNESCO over immaterieel cultureel verwijst naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens?

Meer weten?

Contacteer ons of bekijk de presentatie van ons online info- en uitwisselingsmoment ‘CAVA, op zoek naar tradities. Duiken in de wereld van vrijzinnig humanistische gebruiken’ van 28 juni 2023. 

CAVA deelde zijn ervaringen i.v.m. het werken rond immaterieel erfgoed reeds via een aantal kanalen.